Της Ξένιας Χρυσοχόου,
καθηγήτριας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Αμέσως μετά τις 24 Αυγούστου που ψηφίστηκε ο νέος νόμος για την Ανώτατη Εκπαίδευση οι φοιτητές σχεδόν στο σύνολο των σχολών και τμημάτων των πανεπιστημίων της χώρας προχώρησαν σε καταλήψεις. Δεν θα το περίμενε κανείς ότι οι φοιτητές θα έκλειναν τα πανεπιστήμια σε εξεταστική περίοδο Αντέδρασαν όμως στη περαιτέρω συρρίκνωση του μέλλοντος τους. Μετά από τρεις εβδομάδες καταλήψεων γίνονται εκκλήσεις να ανοίξουν τα πανεπιστήμια, κινητοποιούνται όλα τα ΜΜΕ και όποιος αντιδρά στο νέο τερατούργημα πρέπει να τοποθετηθεί στο ερώτημα που του τίθεται επιτακτικά “Ανοιχτά ή κλειστά πανεπιστήμια;”
Το ερώτημα αυτό αποτελεί, όπως και πολλά άλλα που μας τίθενται και θα τεθούν υπό μορφή δημοψηφισμάτων, ένα ψευτοδίλημμα και τίθεται εκ του πονηρού για να μεταθέσει τη συζήτηση από τα πραγματικά ερωτήματα. Το ερώτημα δεν είναι αν τα πανεπιστήμια θα είναι ανοιχτά ή κλειστά αλλά αν, με το νέο νόμο θα συνεχίσουν να είναι πανεπιστήμια.
Αν με ρωτήσει κανείς να απαντήσω σε αυτό το ψευτο-ερώτημα θα πω:
Ναι θέλω να λειτουργεί:
- ένα πανεπιστήμιο που δεν θα είναι κολέγιο, που θα δίνει πτυχία με γνωστικά αντικείμενα όπως τα συγκροτούν τα τμήματα (departments) σε όλο τον κόσμο.
- ένα πανεπιστήμιο που θα διδάσκει τη γνώση που παράγει μέσω έρευνας μέσα σε πλαίσια ακαδημαϊκής ελευθερίας και θα βγάζει επιστήμονες και όχι απλά καταρτισμένους πτυχιούχους χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα.
- ένα πανεπιστήμιο που θα μπορούν να σπουδάζουν οι νέοι ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους, που θα στηρίζει τους πιο αδύναμους με σίτιση και στέγαση.
- ένα πανεπιστήμιο, πραγματικά δημόσιο, που θα στηρίζεται οικονομικά σε δημόσιες παροχές ώστε να μην είναι έρμαιο διαπλοκής και οικονομικών συμφερόντων, ένα πανεπιστήμιο που θα το στηρίζει η πολιτεία οικονομικά και ηθικά και δεν θα το απαξιώνει
- ένα πανεπιστήμιο που θα διοικείται δημοκρατικά από την κοινότητά του και όχι από την εκάστοτε κυβέρνηση και όσους διαπλέκονται μαζί της.
- ένα πανεπιστήμιο που θα στηρίζει τον κόπο των λειτουργών του και των φοιτητών
Αν μιλάμε για ένα τέτοιο πανεπιστήμιο τότε να ανοίξει πάραυτα. Ας σταματήσουμε όμως την υποκρισία. Δεν ήταν τέτοιο το πανεπιστήμιο μας αλλά για αυτό δεν έφταιγε το θεσμικό του πλαίσιο. Ο νέος νόμος θα κάνει τα πράγματα χειρότερα σε καθένα από τα σημεία που προαναφέρθηκαν καθώς:
- Καταργεί τα τμήματα και τα γνωστικά αντικείμενα και ωθεί σε σπουδές κατάρτισης με μειωμένα επαγγελματικά δικαιώματα.
- Δεν προωθεί την έρευνα αλλά μετατρέπει το πανεπιστήμιο σε μεταλυκειακό διδασκαλείο. Εντεταλμένοι ευέλικτοι εργαζόμενοι θα διδάσκουν σε προπτυχιακό επίπεδο ενώ μόνο λίγοι φοιτητές σε μεταπτυχιακό επίπεδο θα μπορούν ενδεχομένως να κάνουν έρευνα.
- Λίγοι θα μπορούν να πάρουν αυτό που σήμερα ονομάζουμε πτυχίο αφού το τέταρτο έτος θα μεταφερθεί σε μεταπτυχιακό επίπεδο το οποίο θα έχει δίδακτρα.
- Η κυβέρνηση με πρόσχημα την αυτοτέλεια των πανεπιστημίων αποποιείται της συνταγματικής της υποχρέωσης να χρηματοδοτεί τα πανεπιστήμια τα οποία θα πρέπει να “βγουν στις αγορές” για να επιβιώσουν. Οι φοιτητές και οι οικογένειές τους θα αναγκαστούν να πληρώσουν, έρευνες θα γίνονται μόνο αν βρεθεί χορηγός και μόνο στα θέματα που βρίσκεται χρηματοδότηση. Η περιουσία του πανεπιστημίου θα μεταφερθεί σε ανώνυμη εταιρεία ώστε να ξεπουληθεί επιτήδεια.
- Η διοίκηση του πανεπιστημίου θα συσσωρευτεί σε χέρια λίγων των οποίων οι αποφάσεις δεν θα ελέγχονται από κανένα και δεν θα λογοδοτούν σε κανένα και οι πανεπιστημιακοί δεν θα μπορούν να αντιδράσουν καθώς αυτοί οι λίγοι θα ορίζουν απολύτως την τύχη τους.
- Το πανεπιστήμιο θα γίνει επιχείρηση όπου οι εργαζόμενοι πανεπιστημιακοί θα στερούνται ακαδημαϊκής ελευθερίας και θα ελέγχονται για το παραγόμενο προϊόν ενώ οι φοιτητές θα είναι χρήστες υπηρεσιών εκπαίδευσης.
Ναι, ένα τέτοιο πανεπιστήμιο δεν θέλω να ανοίξει και θα αντισταθώ μαζί με όσους στο πανεπιστήμιο και την κοινωνία θέλουν ένα δημόσιο, δωρεάν και δημοκρατικό πανεπιστήμιο.
Η απάντηση στο ερώτημα ανοιχτό ή κλειστό πανεπιστήμιο εξαρτάται από το όραμα που έχει κανείς για το πανεπιστήμιο. Μήπως το πανεπιστήμιο το οποίο οραματίζονται όσοι επιμένουν να ανοίξει για να γίνουν άμεσα εξετάσεις είναι ένα πανεπιστήμιο-επιχείρηση που παράγει προϊόντα-πτυχία-, ένα εξεταστικό κέντρο που αρκεί να λειτουργεί κάπως; Η εφαρμογή του νέου νόμου δεν είναι ένας ακόμα πειραματισμός στην πλάτη διδασκόντων και διδασκομένων που αν αποτύχει μπορεί να αλλάξει. Η εφαρμογή του νέου νόμου συνεπάγεται την κατάργηση του πανεπιστημίου και επί τούτου καλούμαστε όλοι, πανεπιστημιακή κοινότητα και κοινωνία, να πάρουμε θέση.
Σήμερα που η κοινωνία μας περνάει πολιτική, οικονομική και ηθική κρίση και της ζητούν να υποταχθεί στις επιταγές “των αγορών” ας υπερασπιστούμε συλλογικές αξίες και ας παλέψουμε μαζί για το πανεπιστήμιο και την κοινωνία που θέλουμε.
Ξένια Χρυσοχόου
20 Σεπτεμβρίου 2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου