ΠΗΓΗ: ΔΡΟΜΟΣ
του Στ. Ελληνιάδη
Φοβάμαι ότι έχουμε ήδη μπει στη φάση του καπιταλισμού που ο φασισμός και ο ρατσισμός συγχωνεύονται σε ένα ενιαίο με την αστική δημοκρατία πολιτικό και πολιτιστικό μόρφωμα.
Επανένταξη του φασισμού
Το σύστημα στόμωσε. Πολλοί το βλέπουν, λιγότεροι το παραδέχονται. Και εκδηλώνεται εντονότερα σε χώρες με χαμηλότερο βαθμό ανάπτυξης όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισλανδία και η Ιρλανδία. Κρίση που δεν οφείλεται στους πιο αδύνατους, αλλά που για ευνόητους λόγους φορτώνεται σ’ αυτούς. Οι ΗΠΑ, αν δεν είχαν τη δεσπόζουσα θέση που κατέχουν στο παγκόσμιο σύστημα και τη δυνατότητα, μόνον αυτές, να τυπώνουν δολάρια, αλλά και να δανείζονται απεριόριστα από τρίτους, θα είχαν ήδη καταρρεύσει. Η Ιαπωνία είναι είκοσι χρόνια μεταξύ ύφεσης και στασιμότητας. Η Αυστραλία ακόμα τρέφει τους λευκούς εποίκους της με τον ανεξάντλητο ορυκτό πλούτο της. Η Μεγάλη Βρετανία διασώζεται σοβαρά τραυματισμένη χάρη στη στενή της σχέση με τις ΗΠΑ, τις ισχυρές πολυεθνικές της (πετρελαϊκές, τραπεζικές κ.λπ.) και τον προστατευτισμό που την κρατάει σε απόσταση ασφαλείας από την ΕΕ. Η Ιταλία είναι υπερχρεωμένη, το ίδιο και η Ισπανία, με 20% ανεργία, παρ’ όλο που έχει πρόσβαση στην ισπανόφωνη Λατινική Αμερική. Η Γαλλία κρατιέται οριακά και το Βέλγιο είναι στα πρόθυρα της διχοτόμησης. Το αφειδώς επιδοτούμενο Ισραήλ είναι εσωτερικά σαθρό και οι νεοκαπιταλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, σχεδόν όλες! Από τις μεγάλες χώρες, μόνο η Γερμανία, και από τις μικρές οι σκανδιναβικές χάρη στη διατήρηση των μικρότερων κοινωνικών ανισοτήτων, αντέχουν. Δηλαδή, το δυτικό καπιταλιστικό σύστημα, στο σύνολό του, είναι σε μια χωρίς προηγούμενο βαθιά κρίση. Εφεξής τίποτα δεν θα είναι όπως ήταν πριν. Όχι μόνο οικονομικά, αλλά και κοινωνικά, πολιτισμικά και πολιτικά. Η ίδια η αστική δημοκρατία μεταλλάσσεται.
Τέλος των ψευδαισθήσεων
Ο καπιταλισμός, στην πορεία ανάπτυξής του, ενσωμάτωνε, αφομοίωνε, μεταρρύθμιζε και αναπαρήγαγε ό,τι θεωρητικά τουλάχιστον είναι αντίθετο με τον βασικό πολιτικό πυρήνα των αξιών του, τη δημοκρατία. Δουλεία, αποικιοκρατία, φασισμός, παγκόσμιοι πόλεμοι, νεοαποικιοκρατία και εσχάτως νεοαποικιακοί πόλεμοι και νεοφασισμός δεν προήλθαν απ’ έξω, αλλά από τα μέσα.
Στην Ευρώπη, μεταπολεμικά, με ισχυρή την απωθητική εμπειρία των καταστροφικών παγκοσμίων πολέμων, κάτω από τη στρατιωτική ομπρέλα των ΗΠΑ, με υπερσυσσώρευση πλούτου, με τις ευκολίες της τεχνολογικής προόδου, υπό την ισχυρή -άμεση και έμμεση- επίδραση των σοσιαλιστικών ιδεών και με αντίπαλο δέος την εξισωτική Σοβιετική Ένωση, εφαρμόστηκε η μερική χαλιναγώγηση των οικονομικών ανισοτήτων και ευνοήθηκε η θεμελίωση του κοινωνικού κράτους, η εμβάθυνση της αστικής δημοκρατίας και η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η «τροπή» μάς ξεγέλασε. Έπεισε κοινωνίες ολόκληρες, ακόμα και πάμπολλους αριστερούς, ότι ο καπιταλισμός μελλοντικά θα γίνεται όλο και πιο ανθρώπινος ξεπερνώντας την ίδια του τη φύση.
Σήμερα, μάλλον αυτή η φάση κλείνει. Η ιστορικά σύντομη περίοδος της μεταπολεμικής ανάπτυξης του δυτικού καπιταλιστικού μοντέλου φαίνεται ότι φτάνει σε ένα άδοξο φρακάρισμα. Τα επιτεύγματα συρρικνώνονται, οι ανισότητες αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, οι πολεμικοί τυχοδιωκτισμοί πολλαπλασιάζονται, τα δικαιώματα περιορίζονται και ο φασισμός επανενεργοποιείται ως αρμονικό, δομικό στοιχείο του συστήματος. Η κυρίαρχη τάση στην Ευρώπη δεν είναι η παραπέρα ανάπτυξη της δημοκρατίας για την αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά το αντίθετό της. Ο εκφασισμός καλλιεργείται εκ νέου ως αναγκαίο πολιτικό αντίβαρο. Εξάλλου, οι καπιταλιστές και τα μονοπώλια δεν κινδύνευσαν ποτέ από τον εκφασισμό· αντιθέτως, στα «σκούρα», τον υποθάλπουν και τον στηρίζουν. Μάλιστα, η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι ο φασισμός αναδύεται και επικρατεί σε περιόδους οικονομικής κρίσης και πολιτικής συνδιαλλαγής, που ο καπιταλισμός χρειάζεται «έκτακτη» βοήθεια. Έτσι, μπορεί οι ιδέες του να απορρίπτονται επισήμως, αλλά οι πολιτικές που τον καλλιεργούν αυξάνονται ανησυχητικά.
Δεξιά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα διαβρωμένα από το νεοφιλελευθερισμό, τη διαφθορά και την ανικανότητα, εφαρμόζουν όλο και περισσότερο αντιλήψεις και πρακτικές που δημιουργούν ένα φιλικό στο φασισμό κλίμα. Σπρώχνουν μια ευμετάβλητη κοινωνία προς μία νέα τελική λύση. Αρχικά και φαινομενικά εναντίον των ξένων, πραγματικά και ουσιαστικά εναντίον του εαυτού της. Για την άρχουσα τάξη, ο κίνδυνος της αμφισβήτησής της από ανεξέλεγκτες λαϊκές αντιδράσεις είναι απειλητικότερος από την επανεκκίνηση του φασισμού. Σε φάση αξεπέραστης κρίσης και πιθανών μεγάλων κοινωνικών αναταραχών, ο φασισμός αποτελεί εφεδρεία για τη χειραγώγηση της κοινωνίας.
Στις ΗΠΑ, ο φασισμός περιβεβλημένος με δημοκρατικούς θεσμούς είναι από καιρό μέρος του πολιτικού οικοσυστήματος. Η υπερδιόγκωση του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος, η υπερενίσχυση του αστυνομικού κράτους (φυλακές, καθολική παρακολούθηση κ.λπ.), η χειραγώγηση μέσω των ΜΜΕ, η αυξανόμενη ισχύς της χριστιανικής Δεξιάς, οι νεορατσιστικοί νόμοι και η αποδυνάμωση των συνδικάτων (Αριζόνα, Μινεζότα κ.ά.), ο επεκτατισμός και οι πόλεμοι, η ποινικοποίηση της φτώχειας και άλλες παναμερικανικές «ιδι αιτερότητες» συνθέτουν μία φαινομενική δημοκρατία, ακόμα και με αστικά κριτήρια.
Τώρα και στην Ευρώπη, με πολλές διακυμάνσεις, ο φασισμός καλλιεργείται και τα κοινωνικά του ερείσματα διευρύνονται θυμίζοντάς μας ότι, ιστορικά, δεν επιβάλλεται ως πραξικόπημα μειονοτήτων, αλλά ως πλειοψηφικό κοινωνικό ρεύμα.
Άτακτη υποχώρηση της δημοκρατίας
Η μεταπολεμική ευημερία επιμερίστηκε σε πλατιά στρώματα, σε αισθητό βαθμό, και το σύστημα απέκτησε ισχυρή κοινωνική βάση, η οποία τώρα πλήττεται από την κρίση, αλλά ακόμα δεν πιστεύει ότι η κρίση οφείλεται σε υπερσυσσώρευση πλούτου από λίγους, υπερανάπτυξη, υπερκατανάλωση, σπατάλη, κορεσμό και εξάντληση των πλεονεκτημάτων του συστήματος, αλλά σε εξωτερικούς εχθρούς και σε λανθασμένους χειρισμούς που μπορούν να διορθωθούν επαναφέροντάς το σε τροχιά ευημερίας. Το σύστημα καλλιέργησε αυτή την ψευδαίσθηση και τον αποπροσανατολισμό. Μετά την εξάλειψη του κομμουνιστικού μπλοκ, οι ανυπότακτες τρίτες χώρες, οι μετανάστες και οι ισλαμιστές χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται ως μία από τις βασικές αιτίες των δεινών. Επίσης, ενοχοποιούνται οι λεγόμενες σοσιαλιστικές πολιτικές, με τη μορφή του κράτους προνοίας, της εξασφαλισμένης εργασίας, της δωρεάν παιδείας, της ασφάλισης κ.λπ. Έτσι, δόθηκε έμφαση στη συρρίκνωση των πολιτικών δικαιωμάτων, το φακέλωμα των πολιτών, την ενίσχυση της καταστολής, την καλλιέργεια του φόβου, την άνοδο του ρατσισμού, την αύξηση των εξοπλισμών, των επεμβάσεων κ.λπ., που συναρθρώνουν ένα πλέγμα κατάλληλο για τον εκφασισμό όχι μόνο των κρατικών δομών, αλλά και μεγάλων κοινωνικών μερίδων, ικανών να στηρίξουν το σύστημα με οποιοδήποτε κόστος στη δημοκρατία.
Η διακυβέρνηση, όπως ανάγλυφα εκδηλώνεται μέσα από τους σύγχρονους ηγέτες, τύπου Μπους, Ομπάμα, Μπερλουσκόνι, Σαρκοζί, Μπλερ, αλλά και τύπου ανατολικών χωρών (Πολωνία, Βουλγαρία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Τσεχία κ.λπ.), δείχνει το εύρος της ενσωμάτωσης ακροδεξιών στοιχείων στο κοινοβουλευτικό σύστημα. Η αναντιστοιχία ανάμεσα σε προγράμματα που εξαγγέλλονται και σε πολιτικές που εφαρμόζονται, η ανοχή, συγκάλυψη ή συμμετοχή σε κυκλώματα διαφθοράς, ο μιλιταρισμός, ο νεοεθνικισμός, ο ρατσισμός, ο αυταρχισμός και η υποβάθμιση των κοινοβουλίων είναι στοιχεία του συντελούμενου εκφασισμού. Ο Μπους και ο Μπλερ κυβέρνησαν ανενόχλητοι έχοντας στηρίξει τις πολιτικές τους σε ψέματα και εκφοβισμούς, π.χ. δικαιολογώντας τον πόλεμο κατά του Ιράκ με τα ανύπαρκτα όπλα μαζικής καταστροφής. Ο Μπερλουσκόνι αλλάζει κατά βούλησιν τους νόμους για να προστατεύει τη διαφθορά, τον εαυτό του και τους ομοίους του, ακόμα και να διατηρεί ιδιωτικό οίκο οργίων με ανήλικες και πόρνες. Ο Σαρκοζί απελαύνει μαζικά χιλιάδες Ευρωπαίους πολίτες, τσιγγάνους, με βάση το χρώμα και τη φυλή τους και καθορίζει καθαρά με ρατσιστικά κριτήρια το επιτρεπτό είδος αμφίεσης στη Γαλλία. Οι αδελφοί Κατσίνσκι στην Πολωνία και οι αντίστοιχοί τους σε Βαλτικές χώρες, Ουγγαρία, Τσεχία κ.λπ. απαγορεύουν τη λειτουργία και έκφραση των αριστερών κομμάτων και στο Ισραήλ ψηφίζονται ακραιφνώς φασιστικοί, ρατσιστικοί και φονταμενταλιστικοί νόμοι με αιτιολογία την καθαρότητα του εβραϊκού κράτους. Στη δυτική Ουκρανία και στη Βαλτική ανεγείρονται μνημεία για τα SS και τους φιλοναζί εθνικιστές. Ακόμα και στην Ελλάδα, η γλώσσα των υπουργών έχει αλλάξει άρδην. Ο Πάγκαλος, ο Παπουτσής, ο Χρυσοχοΐδης και πολλοί άλλοι εκφράζονται με την πιο χυδαία ακροδεξιά ρητορεία και δημιουργούν ένα αστυνομικό κράτος, που όμοιό του δεν γνώρισε η Ελλάδα ούτε στις εποχές των μεγάλων πολιτικών ανωμαλιών στη δεκαετία του ’60.
Για τους σοσιαλδημοκράτες του ΠΑΣΟΚ, o Καρατζαφέρης, ο Γεωργιάδης και ο Βορίδης του Εθνικού Μετώπου και της Χρυσής Αυγής, δεν είναι πια νεοφασιστικά μιάσματα. Εφ’ όσον ψηφίζουν το Μνημόνιο Κυβέρνησης-Τρόικα και τους νόμους της Διαμαντοπούλου για τα πανεπιστήμια, του Βενιζέλου για τις τράπεζες κ.λπ., ξεπλένονται, εξωραΐζονται και γίνονται προσφιλείς συνομιλητές σήμερα, ενδεχομένως συγκυβερνήτες αύριο.
Πολίτες-θηράματα
της ακροδεξιάς
Αυτά και πολλά άλλα ήταν αδιανόητα στις δεκαετίες της ευημερίας ως αντίθετα στα ευρωπαϊκά στάνταρντ δημοκρατίας. Ποτέ, ούτε επί ναζισμού, δεν αναπτύχθηκε ένα τόσο ευρύ και καθολικό σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου των πολιτών. Ούτε στην εποχή των συχνών αεροπειρατιών δεν εφαρμόζονταν έλεγχοι τόσο ταπεινωτικοί για τον πολίτη στα αεροδρόμια (σκαναρίσματα σώματος κ.λπ.). Ποτέ οι υπηρεσίες ασφαλείας δεν φακέλωναν τόσο μεγάλο αριθμό πολιτών, ποτέ οι αστυνομίες δεν ήταν μεγαλύτερες από τους στρατούς των χωρών τους. Σήμερα, η παρακολούθηση των πολιτών δεν γίνεται μόνο με καταγραφές ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τηλεφωνικών συνομιλιών, αλλά και με καταγραφές από πιστωτικές κάρτες, ιατρικούς φακέλους κ.λπ. Ποτέ στην ιστορία δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο με το τεράστιο δίκτυο εκατομμυρίων καμερών σε κτήρια, πλατείες, δρόμους, αεροδρόμια, λιμάνια, καταστήματα, σχολεία, ακόμα και σε εκκλησίες, που καταγράφουν κάθε κίνηση κάθε πολίτη, παντού. Δορυφόροι καταγράφουν κάθε κίνηση των οχημάτων, ακόμα και των πεζών. Ποτέ δεν είχε επικρατήσει η αντίληψη για παρακολούθηση κάθε φυσιολογικής και νόμιμης ενέργειας των πολιτών, ούτε στα πιο αυταρχικά καθεστώτα. Η τεχνολογία έγινε βασικό εργαλείο για τον εγκλωβισμό του πολίτη σε ένα διαρκές σύστημα εντοπισμού και καταγραφής των κινήσεων και των ιδεών του. Του κάθε πολίτη και όχι του ενόχου ή έστω υπόπτου που ίσχυε στο παρελθόν. Ο κάθε πολίτης είναι ύποπτος από την ύπαρξή του και μόνο, και εν δυνάμει ένοχος. Το πρόσχημα της πρόληψης της εγκληματικότητας που συχνά επικαλούνται, πείθει μεν τον αλλοτριωμένο πολίτη, αλλά δεν αποδεικνύεται με αριθμούς αφού παντού όπου εφαρμόζονται αυτά τα μέτρα, η εγκληματικότητα παραμένει αμείωτη. Πραγματικός σκοπός της συστηματικής πανοπτικής παρακολούθησης του πολίτη είναι ο εκφοβισμός και η χειραγώγησή του.
Αυτή η καθολική και άγρυπνη παρακολούθηση των νομοταγών πολιτών δημιουργεί το καλύτερο υπόβαθρο για την ανάπτυξη φασιστικών νοοτροπιών. Όλοι είναι ένοχοι ή ύποπτοι, κάτι σαν το προπατορικό αμάρτημα, άρα η κοινωνία χρειάζεται ισχυρά και αυταρχικά καθεστώτα για να αντιμετωπίζει τους εχθρούς της. Ακόμα και στην Ελλάδα, ενθαρρύνεται επισήμως (και αποδίδει) η νεορουφιανιά, με ειδικούς αριθμούς για τηλεφωνικές καταγγελίες. Διαμορφώνεται ένα καθεστώς πανταχού παρόντος του μεγάλου αδερφού, με εικονική ελευθερία κινήσεων, για το καλό μας. Και έτσι διασπείρεται το πιο κατάλληλο λειαντικό για τον εκφασισμό.
Φασιστικοποιούν την κοινωνία, ή ανέχονται τον εκφασισμό της, για να την ελέγχουν καλύτερα. Αυτό διευκολύνεται από το γεγονός ότι ο φασισμός έχει γερές ρίζες στην Ευρώπη. Υπέστη συντριβή με την ήττα του φασισμού-ναζισμού, αλλά τώρα αναβιώνει και λειτουργεί πρωτίστως κοινοβουλευτικά χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που του διαθέτει το σύστημα και κυρίως τα καθεστωτικά ΜΜΕ στα οποία δεν είχε πρόσβαση στο παρελθόν. Παράλληλα, μέσα από συγκοινωνούντες ομάδες και άτομα υποθάλπει την απροκάλυπτη τρομοκρατία. Οι δύο όψεις του αλληλοσυμπληρώνονται. Η μία εξυπηρετεί την άλλη.
Η κύρια, όμως, τάση του λειτουργεί μέσα από τον κοινοβουλευτισμό, αφενός με ακροδεξιά κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές και εκπροσωπούνται στα Κοινοβούλια και αφετέρου με τη διάχυση των αντιλήψεών του μέσα στα αστικά κόμματα.
Ο φασισμός, βγάζοντας τα δικά του συμπεράσματα από τις ήττες του, έχει επανενταχθεί στην κοινοβουλευτική δημοκρατία και χρησιμοποιεί τους κανόνες και τα εργαλεία της. Με την αρωγή των εκφραστών τής δημοκρατίας που επιλέγουν αυτό τον τρόπο για να διασώσουν την κυριαρχία τους και να διαφυλάξουν τα συμφέροντα των οικονομικών ολιγοπωλίων που έχουν την πραγματική ισχύ στα χέρια τους, έστω κι αν αυτός ο δρόμος οδηγεί σε άρνηση των δημοκρατικών κατακτήσεων και επιστροφή στις πιο μελανές φάσεις της ιστορίας.
Το νέο πολιτικό και πολιτισμικό μόρφωμα που διαμορφώνεται στην Ευρώπη είναι μικτού τύπου, όπου το μερίδιο της ακροδεξιάς είναι επί της ουσίας πολύ μεγαλύτερο από το μερίδιο της στα έδρανα των Kοινοβουλίων.
Σημαντικές μάζες πληθυσμού ανήκουν πολιτικά και ιδεολογικά στην άκρα Δεξιά, κι ένα ακόμα μεγαλύτερο κομμάτι έχει διαβρωθεί από ακροδεξιές αντιλήψεις, και όχι μόνο το προερχόμενο από την παραδοσιακή Δεξιά. Όσο πιο δεξιά κλίνει η Σοσιαλδημοκρατία τόσο περισσότερο μολύνεται από το ίδιο μικρόβιο. Ακόμα και μέλη ή ομάδες της ευρωπαϊκής Αριστεράς, με σοβαρά προβλήματα δημοκρατίας στο εσωτερικό τους, σύρονται από τις κεντρικές τάσεις και υιοθετούν ακροδεξιές επιλογές, όπως φαίνεται από τη στήριξη που παρέχουν σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους.
Διεύρυνση προς τα δεξιά
Οι εξουσίες χρειάζονται πάντα έναν εχθρό που μπορεί να φοβίσει τις μάζες. Εβραίοι, αλλόθρησκοι, μαύροι, τσιγγάνοι, Σλάβοι, ομοφυλόφιλοι, κομμουνιστές... Τώρα προέχουν οι ισλαμιστές. Δεξιά και Σοσιαλδημοκρατία, για να περάσουν τις αντιλαϊκές πολιτικές τους, χρησιμοποιούν φόβητρα και καλλιεργούν τις συνθήκες από τις οποίες αντλεί ζωτικές ουσίες η ακροδεξιά. Φονταμενταλιστικός χριστιανισμός, αντιτουρκισμός, αντιβαλκανισμός, ισλαμοφοβία, ρατσισμός, διαφθορά, αστυνομοκρατία, μιλιταρισμός, κατάργηση δημοκρατικού νομικού πλαισίου, εκφυλισμός θεσμών και υποβάθμιση του Κοινοβουλίου, διαμορφώνουν πρόσφορο για το φασισμό έδαφος.
Το ακροδεξιό ρεύμα ενισχύθηκε με την ένταξη των πρώην ανατολικών χωρών, που αποτελούν ενεργές εστίες αντικομμουνισμού και αυταρχισμού και με την ανάδειξη νέων κρατών που ελέγχονται από ακροδεξιούς ή/και μαφιόζους.
Ακροδεξιοί Πολωνοί, Κροάτες, Κοσοβάροι, Λιθουανοί, Λετονοί, Ρουμάνοι, Ούγγροι, Βούλγαροι, Τσέχοι κ.ά. επιδρούν πολύ αρνητικά στην ισορροπία ανάμεσα στη δημοκρατία και τον αυταρχισμό στην Ευρώπη. Και σε συνδυασμό με τις αναζωογονημένες φιλοναζιστικές εστίες που για χρόνια είχαν λουφάξει σε Ισπανία, Ιταλία, Αυστρία, Φινλανδία κ.λπ., αλλά και μ’ αυτές που απέκτησαν μεγάλη ισχύ στο Ισραήλ, δημιουργούν ένα εξαιρετικά εκτεταμένο πλέγμα. Επιπροσθέτως, η πολυετής στενή σχέση με αυταρχικά καθεστώτα τύπου Σαουδικής Αραβίας, Μπαχρέιν, Ιράκ, Αιγύπτου, Τυνησίας, Γεωργίας, Υεμένης, Νιγηρίας κ.λπ. αμβλύνει αθόρυβα τα δημοκρατικά ανακλαστικά που αναπτύχθηκαν μεταπολεμικά.
Η δυτική κοινή γνώμη, από συμφέρον ή εξαπάτηση, συνήθισε και αποδέχτηκε τις εσωτερικές αντιδημοκρατικές εκτροπές και τους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς των αρχουσών τάξεων, καθώς και τη στήριξη με ή χωρίς προσχήματα φασιστικών και αυταρχικών καθεστώτων σε όλο τον κόσμο. Και αυτή η συνενοχή, ή έστω ο συμβιβασμός, καλλιεργεί το έδαφος για τη βλάστηση του νεοφασισμού.
Κάθε συνετός άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι η οικονομική κρίση δεν προήλθε από τους μετανάστες, με χαρτιά ή όχι, που επί δεκαετίες συνέβαλαν καθοριστικά με τη φτηνή και εντατική εργασία τους στην ανάπτυξη και ευημερία της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Αλλά, σε εποχές κρίσης, αποτελούν τον εύκολο αποδιοπομπαίο τράγο, που αποσπάει την προσοχή από τα πραγματικά αίτια της κρίσης, δηλαδή το πεπερασμένο του δυτικού καπιταλιστικού μοντέλου. Ο ρατσισμός και η ισλαμοφοβία, αποπροσανατολίζοντας τους πολίτες, προστατεύουν τον καπιταλισμό και την άρχουσα τάξη από μία κοινωνία δυσαρεστημένη, απογοητευμένη έως και θυμωμένη, που αν συνειδητοποιήσει τι και ποιος φταίει θα γίνει πραγματικά επικίνδυνη για το καπιταλιστικό σύστημα. Όσο της φταίει ο Πακιστανός, ελέγχεται. Αλλά, επειδή, στις περισσότερες χώρες, οι κρατούντες αποφεύγουν να παίξουν φανερά το χαρτί του ρατσισμού, αφήνουν ή και υποθάλπουν την ακροδεξιά να κάνει τη λάντζα.
Ακροδεξιές αλχημείες
Η δημιουργία αυτού του περιβάλλοντος ευνοεί την ακροδεξιά, αφού νομιμοποιεί τις δικές της ρατσιστικές και φασιστικές πολιτικές, που μέχρι πρόσφατα ήταν περιθωριοποιημένες και κατακριτέες απ’ όλο το σύστημα. Της δημιουργεί χώρο για να βγει στο προσκήνιο, της προσφέρει λόγο ύπαρξης και πεδίο δράσης. Η ακροδεξιά από μόνη της δεν θα μπορούσε να επιβάλλει τις απόψεις της σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Με δούρειο ίππο τα αστικά κόμματα εξουσίας και τα δικά της κοινοβουλευτικά κόμματα, νομιμοποιεί τις ιδέες και τις πρακτικές της.
Οι ακροδεξιοί, σε ορισμένες χώρες, ήδη συμμετέχουν σε συμμαχικές κυβερνήσεις, π.χ. στην Ιταλία, ή αποτελούν την αξιωματική αντιπολίτευση, όπως στη Νορβηγία.
Έτσι, η νεοφασιστική δεξιά διευκολύνεται να αποκτήσει ισχυρά ερείσματα στους μηχανισμούς ασφαλείας, ιδίως στην αστυνομία, και άγνωστο σε ποιο βαθμό στο στρατό. Εμφανίζει μία εντυπωσιακή ευελιξία και ικανότητα να προσαρμόζεται στις καταστάσεις. Υιοθετεί θέσεις των αντιπάλων της, ενώ φτάνει εύκολα στο σημείο να απαρνηθεί δικές της πολιτικές και ιδεολογικές θέσεις. Υποστηρίζει χωρίς δυσκολία τις πιο αντιφατικές θέσεις προκειμένου να διεισδύσει στο πολιτικό προσκήνιο και να συμπαρασύρει μάζες δυσαρεστημένων. Ακόμα και οι ονομασίες μερικών ακροδεξιών κομμάτων είναι παραπλανητικές: «Κόμμα Ελευθερίας», «Προοδευτικό Κόμμα», «Λαϊκό Κόμμα» κ.ά. Αναζητάει παντού τα αδύνατα σημεία του συστήματος και των αντιπάλων της για να χτυπήσει και επενδύει στις φοβίες του κόσμου. Εμφανίζεται ως υπερασπίστρια του δυτικού πολιτισμού, ακόμα και των στοιχείων εκείνων που ο Χίτλερ κι ο Μουσολίνι προσπάθησαν να καταστρέψουν, όπως την αστική δημοκρατία. Επαναφέρουν στο προσκήνιο τον Χριστιανισμό των Σταυροφοριών και τον συνδέουν με τον Ιουδαϊσμό, τον οποίο ο Χριστιανισμός του Μεσαίωνα θεωρούσε θανάσιμο εχθρό. Ο Anders Behring Breivik που κατέσφαξε τους «πολυπολιτισμικούς» νέους στη Νορβηγία είναι μέγας θαυμαστής του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, του Ελ Σιντ και του Ισραήλ!
Πάμπολλες οι παραλλαγές, κατά περίπτωση. Πολλές ομάδες παραμένουν βαθιά αντισημιτικές και ανεγείρουν μνημεία για τους Ναζί. Μερικές τάσσονται κατά των αποικιακών πολέμων και άλλες υπέρ. Το πιο κοινό τους γνώρισμα είναι ο αντι-ισλαμισμός, τον οποίο επέλεξαν επειδή στην Ευρώπη ο αντι-σημιτισμός θεωρείται βδελυρός, ο Αριανισμός συνδέεται με τον χιτλερισμό και χωρίς το σοβιετικό καθεστώς ο αντισλαβισμός αδιάφορος. Το Ισλάμ προσφέρεται ως αδύνατος αντίπαλος που έχει όλα τα διαφορετικά στοιχεία για να εμφανίζεται απειλητικός: θρησκεία, κουλτούρα, ιστορία, πετρέλαιο, άμυνα στη δυτική επίθεση.
Το Ισραήλ, αν και εβραϊκό, επιλέγεται γιατί είναι αντιαραβικό, άρα αντι-ισλαμικό. Επιπλέον, στηρίζεται από τις ΗΠΑ. Έτσι, κατασκευάζεται το θρησκευτικό και πολιτισμικό τερατούργημα του «Ιουδαιοχριστιανισμού». Και εμφανίζονται νεοφασίστες που μισούν τους Εβραίους, αλλά στηρίζουν το Ισραήλ!
Με όλα αυτά, η ακροδεξιά επιδεικνύει μια πρωτοφανή και εξαιρετικά επικίνδυνη προσαρμοστικότητα προκειμένου να διαφθείρει την κοινωνία και να αδράξει την εξουσία. Ένας χαμαιλέων με διαφορετικά χρώματα και συνθήματα ανά χώρα, που δικτυώνεται κοινωνικά και εκσυγχρονίζεται. Από «φασιστική αυτονομία» μέχρι «φασιστικό ροκ»!
Δυστυχώς, φασισμός και ρατσισμός είναι πλέον απαραίτητοι στις μητροπόλεις, για να αποσπάται η συναίνεση και συνδρομή των κοινωνιών, να επιβάλλονται ασφυκτικές λιτότητες στο εσωτερικό, να πραγματοποιούνται επεμβάσεις στο εξωτερικό, ακόμα και να γίνονται προετοιμασίες για εξοντωτικούς πολέμους στο μέλλον, εναντίον της Κίνας, της Ρωσίας και κάθε άλλου «εχθρού».
Και δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι, κατά βάθος, ο κομμουνισμός, ειδικά σε φάση χρεοκοπίας του καπιταλισμού, αντιμετωπίζεται ως λανθάνουσα, αλλά υπαρκτή απειλή για το σύστημα. Εξ ου και οι συνεχείς συκοφαντικές επιθέσεις εναντίον του.
Ιστορικά, η περίοδος στην οποία φαίνεται ότι έχουμε μπει, δεν έχει προηγούμενό της. Έχουμε κορεσμένες καπιταλιστικές κοινωνίες σε αδιέξοδο. Πλούσιες, με ικανοποιητικό μέσο επίπεδο ζωής, που φράκαραν όχι μόνο οικονομικά, αλλά και ηθικά και ψυχολογικά. Κοινωνίες σε απόγνωση και απογοήτευση που μέχρι στιγμής δεν εκφράζεται με βούληση για ανατροπή του συστήματος, αλλά με τάσεις πανικού, θολούρας, καταστροφής και αυτοκαταστροφής. Η ατμόσφαιρα μυρίζει μούχλα. Αρχή γάγγραινας που διευκολύνει την αναγέννηση του φασισμού.
Πώς αντιδρούμε; Τι προτείνουμε; Πώς πείθουμε;
Ο καπιταλισμός, στην πορεία ανάπτυξής του, ενσωμάτωνε, αφομοίωνε, μεταρρύθμιζε και αναπαρήγαγε ό,τι θεωρητικά τουλάχιστον είναι αντίθετο με τον βασικό πολιτικό πυρήνα των αξιών του, τη δημοκρατία. Δουλεία, αποικιοκρατία, φασισμός, παγκόσμιοι πόλεμοι, νεοαποικιοκρατία και εσχάτως νεοαποικιακοί πόλεμοι και νεοφασισμός δεν προήλθαν απ’ έξω, αλλά από τα μέσα.
Στην Ευρώπη, μεταπολεμικά, με ισχυρή την απωθητική εμπειρία των καταστροφικών παγκοσμίων πολέμων, κάτω από τη στρατιωτική ομπρέλα των ΗΠΑ, με υπερσυσσώρευση πλούτου, με τις ευκολίες της τεχνολογικής προόδου, υπό την ισχυρή -άμεση και έμμεση- επίδραση των σοσιαλιστικών ιδεών και με αντίπαλο δέος την εξισωτική Σοβιετική Ένωση, εφαρμόστηκε η μερική χαλιναγώγηση των οικονομικών ανισοτήτων και ευνοήθηκε η θεμελίωση του κοινωνικού κράτους, η εμβάθυνση της αστικής δημοκρατίας και η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η «τροπή» μάς ξεγέλασε. Έπεισε κοινωνίες ολόκληρες, ακόμα και πάμπολλους αριστερούς, ότι ο καπιταλισμός μελλοντικά θα γίνεται όλο και πιο ανθρώπινος ξεπερνώντας την ίδια του τη φύση.
Σήμερα, μάλλον αυτή η φάση κλείνει. Η ιστορικά σύντομη περίοδος της μεταπολεμικής ανάπτυξης του δυτικού καπιταλιστικού μοντέλου φαίνεται ότι φτάνει σε ένα άδοξο φρακάρισμα. Τα επιτεύγματα συρρικνώνονται, οι ανισότητες αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, οι πολεμικοί τυχοδιωκτισμοί πολλαπλασιάζονται, τα δικαιώματα περιορίζονται και ο φασισμός επανενεργοποιείται ως αρμονικό, δομικό στοιχείο του συστήματος. Η κυρίαρχη τάση στην Ευρώπη δεν είναι η παραπέρα ανάπτυξη της δημοκρατίας για την αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά το αντίθετό της. Ο εκφασισμός καλλιεργείται εκ νέου ως αναγκαίο πολιτικό αντίβαρο. Εξάλλου, οι καπιταλιστές και τα μονοπώλια δεν κινδύνευσαν ποτέ από τον εκφασισμό· αντιθέτως, στα «σκούρα», τον υποθάλπουν και τον στηρίζουν. Μάλιστα, η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι ο φασισμός αναδύεται και επικρατεί σε περιόδους οικονομικής κρίσης και πολιτικής συνδιαλλαγής, που ο καπιταλισμός χρειάζεται «έκτακτη» βοήθεια. Έτσι, μπορεί οι ιδέες του να απορρίπτονται επισήμως, αλλά οι πολιτικές που τον καλλιεργούν αυξάνονται ανησυχητικά.
Δεξιά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα διαβρωμένα από το νεοφιλελευθερισμό, τη διαφθορά και την ανικανότητα, εφαρμόζουν όλο και περισσότερο αντιλήψεις και πρακτικές που δημιουργούν ένα φιλικό στο φασισμό κλίμα. Σπρώχνουν μια ευμετάβλητη κοινωνία προς μία νέα τελική λύση. Αρχικά και φαινομενικά εναντίον των ξένων, πραγματικά και ουσιαστικά εναντίον του εαυτού της. Για την άρχουσα τάξη, ο κίνδυνος της αμφισβήτησής της από ανεξέλεγκτες λαϊκές αντιδράσεις είναι απειλητικότερος από την επανεκκίνηση του φασισμού. Σε φάση αξεπέραστης κρίσης και πιθανών μεγάλων κοινωνικών αναταραχών, ο φασισμός αποτελεί εφεδρεία για τη χειραγώγηση της κοινωνίας.
Στις ΗΠΑ, ο φασισμός περιβεβλημένος με δημοκρατικούς θεσμούς είναι από καιρό μέρος του πολιτικού οικοσυστήματος. Η υπερδιόγκωση του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος, η υπερενίσχυση του αστυνομικού κράτους (φυλακές, καθολική παρακολούθηση κ.λπ.), η χειραγώγηση μέσω των ΜΜΕ, η αυξανόμενη ισχύς της χριστιανικής Δεξιάς, οι νεορατσιστικοί νόμοι και η αποδυνάμωση των συνδικάτων (Αριζόνα, Μινεζότα κ.ά.), ο επεκτατισμός και οι πόλεμοι, η ποινικοποίηση της φτώχειας και άλλες παναμερικανικές «ιδι αιτερότητες» συνθέτουν μία φαινομενική δημοκρατία, ακόμα και με αστικά κριτήρια.
Τώρα και στην Ευρώπη, με πολλές διακυμάνσεις, ο φασισμός καλλιεργείται και τα κοινωνικά του ερείσματα διευρύνονται θυμίζοντάς μας ότι, ιστορικά, δεν επιβάλλεται ως πραξικόπημα μειονοτήτων, αλλά ως πλειοψηφικό κοινωνικό ρεύμα.
Άτακτη υποχώρηση της δημοκρατίας
Η μεταπολεμική ευημερία επιμερίστηκε σε πλατιά στρώματα, σε αισθητό βαθμό, και το σύστημα απέκτησε ισχυρή κοινωνική βάση, η οποία τώρα πλήττεται από την κρίση, αλλά ακόμα δεν πιστεύει ότι η κρίση οφείλεται σε υπερσυσσώρευση πλούτου από λίγους, υπερανάπτυξη, υπερκατανάλωση, σπατάλη, κορεσμό και εξάντληση των πλεονεκτημάτων του συστήματος, αλλά σε εξωτερικούς εχθρούς και σε λανθασμένους χειρισμούς που μπορούν να διορθωθούν επαναφέροντάς το σε τροχιά ευημερίας. Το σύστημα καλλιέργησε αυτή την ψευδαίσθηση και τον αποπροσανατολισμό. Μετά την εξάλειψη του κομμουνιστικού μπλοκ, οι ανυπότακτες τρίτες χώρες, οι μετανάστες και οι ισλαμιστές χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται ως μία από τις βασικές αιτίες των δεινών. Επίσης, ενοχοποιούνται οι λεγόμενες σοσιαλιστικές πολιτικές, με τη μορφή του κράτους προνοίας, της εξασφαλισμένης εργασίας, της δωρεάν παιδείας, της ασφάλισης κ.λπ. Έτσι, δόθηκε έμφαση στη συρρίκνωση των πολιτικών δικαιωμάτων, το φακέλωμα των πολιτών, την ενίσχυση της καταστολής, την καλλιέργεια του φόβου, την άνοδο του ρατσισμού, την αύξηση των εξοπλισμών, των επεμβάσεων κ.λπ., που συναρθρώνουν ένα πλέγμα κατάλληλο για τον εκφασισμό όχι μόνο των κρατικών δομών, αλλά και μεγάλων κοινωνικών μερίδων, ικανών να στηρίξουν το σύστημα με οποιοδήποτε κόστος στη δημοκρατία.
Η διακυβέρνηση, όπως ανάγλυφα εκδηλώνεται μέσα από τους σύγχρονους ηγέτες, τύπου Μπους, Ομπάμα, Μπερλουσκόνι, Σαρκοζί, Μπλερ, αλλά και τύπου ανατολικών χωρών (Πολωνία, Βουλγαρία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Τσεχία κ.λπ.), δείχνει το εύρος της ενσωμάτωσης ακροδεξιών στοιχείων στο κοινοβουλευτικό σύστημα. Η αναντιστοιχία ανάμεσα σε προγράμματα που εξαγγέλλονται και σε πολιτικές που εφαρμόζονται, η ανοχή, συγκάλυψη ή συμμετοχή σε κυκλώματα διαφθοράς, ο μιλιταρισμός, ο νεοεθνικισμός, ο ρατσισμός, ο αυταρχισμός και η υποβάθμιση των κοινοβουλίων είναι στοιχεία του συντελούμενου εκφασισμού. Ο Μπους και ο Μπλερ κυβέρνησαν ανενόχλητοι έχοντας στηρίξει τις πολιτικές τους σε ψέματα και εκφοβισμούς, π.χ. δικαιολογώντας τον πόλεμο κατά του Ιράκ με τα ανύπαρκτα όπλα μαζικής καταστροφής. Ο Μπερλουσκόνι αλλάζει κατά βούλησιν τους νόμους για να προστατεύει τη διαφθορά, τον εαυτό του και τους ομοίους του, ακόμα και να διατηρεί ιδιωτικό οίκο οργίων με ανήλικες και πόρνες. Ο Σαρκοζί απελαύνει μαζικά χιλιάδες Ευρωπαίους πολίτες, τσιγγάνους, με βάση το χρώμα και τη φυλή τους και καθορίζει καθαρά με ρατσιστικά κριτήρια το επιτρεπτό είδος αμφίεσης στη Γαλλία. Οι αδελφοί Κατσίνσκι στην Πολωνία και οι αντίστοιχοί τους σε Βαλτικές χώρες, Ουγγαρία, Τσεχία κ.λπ. απαγορεύουν τη λειτουργία και έκφραση των αριστερών κομμάτων και στο Ισραήλ ψηφίζονται ακραιφνώς φασιστικοί, ρατσιστικοί και φονταμενταλιστικοί νόμοι με αιτιολογία την καθαρότητα του εβραϊκού κράτους. Στη δυτική Ουκρανία και στη Βαλτική ανεγείρονται μνημεία για τα SS και τους φιλοναζί εθνικιστές. Ακόμα και στην Ελλάδα, η γλώσσα των υπουργών έχει αλλάξει άρδην. Ο Πάγκαλος, ο Παπουτσής, ο Χρυσοχοΐδης και πολλοί άλλοι εκφράζονται με την πιο χυδαία ακροδεξιά ρητορεία και δημιουργούν ένα αστυνομικό κράτος, που όμοιό του δεν γνώρισε η Ελλάδα ούτε στις εποχές των μεγάλων πολιτικών ανωμαλιών στη δεκαετία του ’60.
Για τους σοσιαλδημοκράτες του ΠΑΣΟΚ, o Καρατζαφέρης, ο Γεωργιάδης και ο Βορίδης του Εθνικού Μετώπου και της Χρυσής Αυγής, δεν είναι πια νεοφασιστικά μιάσματα. Εφ’ όσον ψηφίζουν το Μνημόνιο Κυβέρνησης-Τρόικα και τους νόμους της Διαμαντοπούλου για τα πανεπιστήμια, του Βενιζέλου για τις τράπεζες κ.λπ., ξεπλένονται, εξωραΐζονται και γίνονται προσφιλείς συνομιλητές σήμερα, ενδεχομένως συγκυβερνήτες αύριο.
Πολίτες-θηράματα
της ακροδεξιάς
Αυτά και πολλά άλλα ήταν αδιανόητα στις δεκαετίες της ευημερίας ως αντίθετα στα ευρωπαϊκά στάνταρντ δημοκρατίας. Ποτέ, ούτε επί ναζισμού, δεν αναπτύχθηκε ένα τόσο ευρύ και καθολικό σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου των πολιτών. Ούτε στην εποχή των συχνών αεροπειρατιών δεν εφαρμόζονταν έλεγχοι τόσο ταπεινωτικοί για τον πολίτη στα αεροδρόμια (σκαναρίσματα σώματος κ.λπ.). Ποτέ οι υπηρεσίες ασφαλείας δεν φακέλωναν τόσο μεγάλο αριθμό πολιτών, ποτέ οι αστυνομίες δεν ήταν μεγαλύτερες από τους στρατούς των χωρών τους. Σήμερα, η παρακολούθηση των πολιτών δεν γίνεται μόνο με καταγραφές ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τηλεφωνικών συνομιλιών, αλλά και με καταγραφές από πιστωτικές κάρτες, ιατρικούς φακέλους κ.λπ. Ποτέ στην ιστορία δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο με το τεράστιο δίκτυο εκατομμυρίων καμερών σε κτήρια, πλατείες, δρόμους, αεροδρόμια, λιμάνια, καταστήματα, σχολεία, ακόμα και σε εκκλησίες, που καταγράφουν κάθε κίνηση κάθε πολίτη, παντού. Δορυφόροι καταγράφουν κάθε κίνηση των οχημάτων, ακόμα και των πεζών. Ποτέ δεν είχε επικρατήσει η αντίληψη για παρακολούθηση κάθε φυσιολογικής και νόμιμης ενέργειας των πολιτών, ούτε στα πιο αυταρχικά καθεστώτα. Η τεχνολογία έγινε βασικό εργαλείο για τον εγκλωβισμό του πολίτη σε ένα διαρκές σύστημα εντοπισμού και καταγραφής των κινήσεων και των ιδεών του. Του κάθε πολίτη και όχι του ενόχου ή έστω υπόπτου που ίσχυε στο παρελθόν. Ο κάθε πολίτης είναι ύποπτος από την ύπαρξή του και μόνο, και εν δυνάμει ένοχος. Το πρόσχημα της πρόληψης της εγκληματικότητας που συχνά επικαλούνται, πείθει μεν τον αλλοτριωμένο πολίτη, αλλά δεν αποδεικνύεται με αριθμούς αφού παντού όπου εφαρμόζονται αυτά τα μέτρα, η εγκληματικότητα παραμένει αμείωτη. Πραγματικός σκοπός της συστηματικής πανοπτικής παρακολούθησης του πολίτη είναι ο εκφοβισμός και η χειραγώγησή του.
Αυτή η καθολική και άγρυπνη παρακολούθηση των νομοταγών πολιτών δημιουργεί το καλύτερο υπόβαθρο για την ανάπτυξη φασιστικών νοοτροπιών. Όλοι είναι ένοχοι ή ύποπτοι, κάτι σαν το προπατορικό αμάρτημα, άρα η κοινωνία χρειάζεται ισχυρά και αυταρχικά καθεστώτα για να αντιμετωπίζει τους εχθρούς της. Ακόμα και στην Ελλάδα, ενθαρρύνεται επισήμως (και αποδίδει) η νεορουφιανιά, με ειδικούς αριθμούς για τηλεφωνικές καταγγελίες. Διαμορφώνεται ένα καθεστώς πανταχού παρόντος του μεγάλου αδερφού, με εικονική ελευθερία κινήσεων, για το καλό μας. Και έτσι διασπείρεται το πιο κατάλληλο λειαντικό για τον εκφασισμό.
Φασιστικοποιούν την κοινωνία, ή ανέχονται τον εκφασισμό της, για να την ελέγχουν καλύτερα. Αυτό διευκολύνεται από το γεγονός ότι ο φασισμός έχει γερές ρίζες στην Ευρώπη. Υπέστη συντριβή με την ήττα του φασισμού-ναζισμού, αλλά τώρα αναβιώνει και λειτουργεί πρωτίστως κοινοβουλευτικά χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που του διαθέτει το σύστημα και κυρίως τα καθεστωτικά ΜΜΕ στα οποία δεν είχε πρόσβαση στο παρελθόν. Παράλληλα, μέσα από συγκοινωνούντες ομάδες και άτομα υποθάλπει την απροκάλυπτη τρομοκρατία. Οι δύο όψεις του αλληλοσυμπληρώνονται. Η μία εξυπηρετεί την άλλη.
Η κύρια, όμως, τάση του λειτουργεί μέσα από τον κοινοβουλευτισμό, αφενός με ακροδεξιά κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές και εκπροσωπούνται στα Κοινοβούλια και αφετέρου με τη διάχυση των αντιλήψεών του μέσα στα αστικά κόμματα.
Ο φασισμός, βγάζοντας τα δικά του συμπεράσματα από τις ήττες του, έχει επανενταχθεί στην κοινοβουλευτική δημοκρατία και χρησιμοποιεί τους κανόνες και τα εργαλεία της. Με την αρωγή των εκφραστών τής δημοκρατίας που επιλέγουν αυτό τον τρόπο για να διασώσουν την κυριαρχία τους και να διαφυλάξουν τα συμφέροντα των οικονομικών ολιγοπωλίων που έχουν την πραγματική ισχύ στα χέρια τους, έστω κι αν αυτός ο δρόμος οδηγεί σε άρνηση των δημοκρατικών κατακτήσεων και επιστροφή στις πιο μελανές φάσεις της ιστορίας.
Το νέο πολιτικό και πολιτισμικό μόρφωμα που διαμορφώνεται στην Ευρώπη είναι μικτού τύπου, όπου το μερίδιο της ακροδεξιάς είναι επί της ουσίας πολύ μεγαλύτερο από το μερίδιο της στα έδρανα των Kοινοβουλίων.
Σημαντικές μάζες πληθυσμού ανήκουν πολιτικά και ιδεολογικά στην άκρα Δεξιά, κι ένα ακόμα μεγαλύτερο κομμάτι έχει διαβρωθεί από ακροδεξιές αντιλήψεις, και όχι μόνο το προερχόμενο από την παραδοσιακή Δεξιά. Όσο πιο δεξιά κλίνει η Σοσιαλδημοκρατία τόσο περισσότερο μολύνεται από το ίδιο μικρόβιο. Ακόμα και μέλη ή ομάδες της ευρωπαϊκής Αριστεράς, με σοβαρά προβλήματα δημοκρατίας στο εσωτερικό τους, σύρονται από τις κεντρικές τάσεις και υιοθετούν ακροδεξιές επιλογές, όπως φαίνεται από τη στήριξη που παρέχουν σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους.
Διεύρυνση προς τα δεξιά
Οι εξουσίες χρειάζονται πάντα έναν εχθρό που μπορεί να φοβίσει τις μάζες. Εβραίοι, αλλόθρησκοι, μαύροι, τσιγγάνοι, Σλάβοι, ομοφυλόφιλοι, κομμουνιστές... Τώρα προέχουν οι ισλαμιστές. Δεξιά και Σοσιαλδημοκρατία, για να περάσουν τις αντιλαϊκές πολιτικές τους, χρησιμοποιούν φόβητρα και καλλιεργούν τις συνθήκες από τις οποίες αντλεί ζωτικές ουσίες η ακροδεξιά. Φονταμενταλιστικός χριστιανισμός, αντιτουρκισμός, αντιβαλκανισμός, ισλαμοφοβία, ρατσισμός, διαφθορά, αστυνομοκρατία, μιλιταρισμός, κατάργηση δημοκρατικού νομικού πλαισίου, εκφυλισμός θεσμών και υποβάθμιση του Κοινοβουλίου, διαμορφώνουν πρόσφορο για το φασισμό έδαφος.
Το ακροδεξιό ρεύμα ενισχύθηκε με την ένταξη των πρώην ανατολικών χωρών, που αποτελούν ενεργές εστίες αντικομμουνισμού και αυταρχισμού και με την ανάδειξη νέων κρατών που ελέγχονται από ακροδεξιούς ή/και μαφιόζους.
Ακροδεξιοί Πολωνοί, Κροάτες, Κοσοβάροι, Λιθουανοί, Λετονοί, Ρουμάνοι, Ούγγροι, Βούλγαροι, Τσέχοι κ.ά. επιδρούν πολύ αρνητικά στην ισορροπία ανάμεσα στη δημοκρατία και τον αυταρχισμό στην Ευρώπη. Και σε συνδυασμό με τις αναζωογονημένες φιλοναζιστικές εστίες που για χρόνια είχαν λουφάξει σε Ισπανία, Ιταλία, Αυστρία, Φινλανδία κ.λπ., αλλά και μ’ αυτές που απέκτησαν μεγάλη ισχύ στο Ισραήλ, δημιουργούν ένα εξαιρετικά εκτεταμένο πλέγμα. Επιπροσθέτως, η πολυετής στενή σχέση με αυταρχικά καθεστώτα τύπου Σαουδικής Αραβίας, Μπαχρέιν, Ιράκ, Αιγύπτου, Τυνησίας, Γεωργίας, Υεμένης, Νιγηρίας κ.λπ. αμβλύνει αθόρυβα τα δημοκρατικά ανακλαστικά που αναπτύχθηκαν μεταπολεμικά.
Η δυτική κοινή γνώμη, από συμφέρον ή εξαπάτηση, συνήθισε και αποδέχτηκε τις εσωτερικές αντιδημοκρατικές εκτροπές και τους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς των αρχουσών τάξεων, καθώς και τη στήριξη με ή χωρίς προσχήματα φασιστικών και αυταρχικών καθεστώτων σε όλο τον κόσμο. Και αυτή η συνενοχή, ή έστω ο συμβιβασμός, καλλιεργεί το έδαφος για τη βλάστηση του νεοφασισμού.
Κάθε συνετός άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι η οικονομική κρίση δεν προήλθε από τους μετανάστες, με χαρτιά ή όχι, που επί δεκαετίες συνέβαλαν καθοριστικά με τη φτηνή και εντατική εργασία τους στην ανάπτυξη και ευημερία της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Αλλά, σε εποχές κρίσης, αποτελούν τον εύκολο αποδιοπομπαίο τράγο, που αποσπάει την προσοχή από τα πραγματικά αίτια της κρίσης, δηλαδή το πεπερασμένο του δυτικού καπιταλιστικού μοντέλου. Ο ρατσισμός και η ισλαμοφοβία, αποπροσανατολίζοντας τους πολίτες, προστατεύουν τον καπιταλισμό και την άρχουσα τάξη από μία κοινωνία δυσαρεστημένη, απογοητευμένη έως και θυμωμένη, που αν συνειδητοποιήσει τι και ποιος φταίει θα γίνει πραγματικά επικίνδυνη για το καπιταλιστικό σύστημα. Όσο της φταίει ο Πακιστανός, ελέγχεται. Αλλά, επειδή, στις περισσότερες χώρες, οι κρατούντες αποφεύγουν να παίξουν φανερά το χαρτί του ρατσισμού, αφήνουν ή και υποθάλπουν την ακροδεξιά να κάνει τη λάντζα.
Ακροδεξιές αλχημείες
Η δημιουργία αυτού του περιβάλλοντος ευνοεί την ακροδεξιά, αφού νομιμοποιεί τις δικές της ρατσιστικές και φασιστικές πολιτικές, που μέχρι πρόσφατα ήταν περιθωριοποιημένες και κατακριτέες απ’ όλο το σύστημα. Της δημιουργεί χώρο για να βγει στο προσκήνιο, της προσφέρει λόγο ύπαρξης και πεδίο δράσης. Η ακροδεξιά από μόνη της δεν θα μπορούσε να επιβάλλει τις απόψεις της σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Με δούρειο ίππο τα αστικά κόμματα εξουσίας και τα δικά της κοινοβουλευτικά κόμματα, νομιμοποιεί τις ιδέες και τις πρακτικές της.
Οι ακροδεξιοί, σε ορισμένες χώρες, ήδη συμμετέχουν σε συμμαχικές κυβερνήσεις, π.χ. στην Ιταλία, ή αποτελούν την αξιωματική αντιπολίτευση, όπως στη Νορβηγία.
Έτσι, η νεοφασιστική δεξιά διευκολύνεται να αποκτήσει ισχυρά ερείσματα στους μηχανισμούς ασφαλείας, ιδίως στην αστυνομία, και άγνωστο σε ποιο βαθμό στο στρατό. Εμφανίζει μία εντυπωσιακή ευελιξία και ικανότητα να προσαρμόζεται στις καταστάσεις. Υιοθετεί θέσεις των αντιπάλων της, ενώ φτάνει εύκολα στο σημείο να απαρνηθεί δικές της πολιτικές και ιδεολογικές θέσεις. Υποστηρίζει χωρίς δυσκολία τις πιο αντιφατικές θέσεις προκειμένου να διεισδύσει στο πολιτικό προσκήνιο και να συμπαρασύρει μάζες δυσαρεστημένων. Ακόμα και οι ονομασίες μερικών ακροδεξιών κομμάτων είναι παραπλανητικές: «Κόμμα Ελευθερίας», «Προοδευτικό Κόμμα», «Λαϊκό Κόμμα» κ.ά. Αναζητάει παντού τα αδύνατα σημεία του συστήματος και των αντιπάλων της για να χτυπήσει και επενδύει στις φοβίες του κόσμου. Εμφανίζεται ως υπερασπίστρια του δυτικού πολιτισμού, ακόμα και των στοιχείων εκείνων που ο Χίτλερ κι ο Μουσολίνι προσπάθησαν να καταστρέψουν, όπως την αστική δημοκρατία. Επαναφέρουν στο προσκήνιο τον Χριστιανισμό των Σταυροφοριών και τον συνδέουν με τον Ιουδαϊσμό, τον οποίο ο Χριστιανισμός του Μεσαίωνα θεωρούσε θανάσιμο εχθρό. Ο Anders Behring Breivik που κατέσφαξε τους «πολυπολιτισμικούς» νέους στη Νορβηγία είναι μέγας θαυμαστής του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, του Ελ Σιντ και του Ισραήλ!
Πάμπολλες οι παραλλαγές, κατά περίπτωση. Πολλές ομάδες παραμένουν βαθιά αντισημιτικές και ανεγείρουν μνημεία για τους Ναζί. Μερικές τάσσονται κατά των αποικιακών πολέμων και άλλες υπέρ. Το πιο κοινό τους γνώρισμα είναι ο αντι-ισλαμισμός, τον οποίο επέλεξαν επειδή στην Ευρώπη ο αντι-σημιτισμός θεωρείται βδελυρός, ο Αριανισμός συνδέεται με τον χιτλερισμό και χωρίς το σοβιετικό καθεστώς ο αντισλαβισμός αδιάφορος. Το Ισλάμ προσφέρεται ως αδύνατος αντίπαλος που έχει όλα τα διαφορετικά στοιχεία για να εμφανίζεται απειλητικός: θρησκεία, κουλτούρα, ιστορία, πετρέλαιο, άμυνα στη δυτική επίθεση.
Το Ισραήλ, αν και εβραϊκό, επιλέγεται γιατί είναι αντιαραβικό, άρα αντι-ισλαμικό. Επιπλέον, στηρίζεται από τις ΗΠΑ. Έτσι, κατασκευάζεται το θρησκευτικό και πολιτισμικό τερατούργημα του «Ιουδαιοχριστιανισμού». Και εμφανίζονται νεοφασίστες που μισούν τους Εβραίους, αλλά στηρίζουν το Ισραήλ!
Με όλα αυτά, η ακροδεξιά επιδεικνύει μια πρωτοφανή και εξαιρετικά επικίνδυνη προσαρμοστικότητα προκειμένου να διαφθείρει την κοινωνία και να αδράξει την εξουσία. Ένας χαμαιλέων με διαφορετικά χρώματα και συνθήματα ανά χώρα, που δικτυώνεται κοινωνικά και εκσυγχρονίζεται. Από «φασιστική αυτονομία» μέχρι «φασιστικό ροκ»!
Δυστυχώς, φασισμός και ρατσισμός είναι πλέον απαραίτητοι στις μητροπόλεις, για να αποσπάται η συναίνεση και συνδρομή των κοινωνιών, να επιβάλλονται ασφυκτικές λιτότητες στο εσωτερικό, να πραγματοποιούνται επεμβάσεις στο εξωτερικό, ακόμα και να γίνονται προετοιμασίες για εξοντωτικούς πολέμους στο μέλλον, εναντίον της Κίνας, της Ρωσίας και κάθε άλλου «εχθρού».
Και δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι, κατά βάθος, ο κομμουνισμός, ειδικά σε φάση χρεοκοπίας του καπιταλισμού, αντιμετωπίζεται ως λανθάνουσα, αλλά υπαρκτή απειλή για το σύστημα. Εξ ου και οι συνεχείς συκοφαντικές επιθέσεις εναντίον του.
Ιστορικά, η περίοδος στην οποία φαίνεται ότι έχουμε μπει, δεν έχει προηγούμενό της. Έχουμε κορεσμένες καπιταλιστικές κοινωνίες σε αδιέξοδο. Πλούσιες, με ικανοποιητικό μέσο επίπεδο ζωής, που φράκαραν όχι μόνο οικονομικά, αλλά και ηθικά και ψυχολογικά. Κοινωνίες σε απόγνωση και απογοήτευση που μέχρι στιγμής δεν εκφράζεται με βούληση για ανατροπή του συστήματος, αλλά με τάσεις πανικού, θολούρας, καταστροφής και αυτοκαταστροφής. Η ατμόσφαιρα μυρίζει μούχλα. Αρχή γάγγραινας που διευκολύνει την αναγέννηση του φασισμού.
Πώς αντιδρούμε; Τι προτείνουμε; Πώς πείθουμε;
Στέλιος Ελληνιάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου